Zasady dokonywania transkrypcji

W edytorstwie źródeł historycznych obowiązują odrębne reguły opracowywania tekstów pochodzących z różnych epok. Nasze zasady zostały uproszczone po to, żeby mechanizm odczytu mógł sprawnie obsługiwać wszystkie teksty, począwszy od średniowiecznych, po niemal współczesne. Zapoznaj się z nimi zanim zaczniesz rozwiązywać ćwiczenia.

1. Zachowanie zapisu oryginału - odczytu dokonaj jak najwierniej, nie poprawiając błędów popełnionych przez pisarza.
2. Wiersze tekstu - odczyt należy wpisać w podziale na wiersze (wyszarzone fragmenty należy pominąć).
   W mechanizmie odczytu dla każdego wiersza oryginalnego dokumentu przygotowaliśmy osobne pole odczytu. Dla ułatwienia odpowiadające sobie pole odczytu i wiersz oryginału zostały ponumerowane. Jeżeli słowo jest podzielone pomiędzy dwa wiersze, należy je wpisać identycznie jak w oryginale, tzn. nie łącząc go - przykład poniżej: słowo Rzęmiesła [rzemiosła].
   
3. Interpunkcja - wszelkie znaki przestankowe lub inne (przecinki, kropki, znaki przeniesienia, itp.) występujące w oryginale należy pominąć.
4. Pisownia wielkich liter - stosowanie wielkich i małych liter w historycznych dokumentach poprzez wieki nie zawsze było konsekwentne i różniło się od obecnie przyjętych zasad. Zwłaszcza w odniesieniu do tekstów średniowiecznych rozstrzygnięcie, czy pisarz użył wielkiej czy małej litery, może być dyskusyjne. Dlatego mechanizm uzna za poprawne wpisanie zarówno małej, jak i wielkiej litery.
5. Skrócenia - skrót zastosowany przez pisarza należy rozwinąć, podając pełne brzmienie słowa. Nie stosuj nawiasów kwadratowych dla zaznaczenia dodatkowych liter, uzupełniających skrót.

Wyjątki - czyli sytuacje, w których należy pozostawić skrócenia (bez ich rozwiązywania):

• zwroty grzecznoÅ›ciowe, np. JW [JaÅ›nie Wielmożny], P. [Pan]
• liczby,
• okreÅ›lenia walut, np. zpo [zÅ‚oty polski],
• okreÅ›lenia jednostek miar i wag,
• daty zapisane za pomocÄ… cyfr,
• skróty ogólnie przyjÄ™te, np. WMK [Wolne Miasto Kraków], K.K. [kaiserlich-königlich], C.K [cesarsko-królewski].

Dodatkowe zasady dla tekstów w języku łacińskim

1. Zapis liter u i v – w tekstach łacińskich często stosowane są one wymiennie, równie często litery te zapisywane są wręcz w identyczny sposób. Dlatego dokonując odczytu dokumentu, należy zastosować zapis zgodny z rzeczywistym, fonetycznym brzmieniem słowa. Np. słowo zapisane w dokumencie jako ciuitas należy odczytać jako civitas, a słowo cvivs – jako cuius.
2. Zapis litery Ÿ (y z kropkami) – należy ją zapisać jako ii (podwójne krótkie i).
3. Zapis zestawienia liter qu – w słowach łacińskich, w których występuje taka zbitka liter, w odczycie oddajemy je jako qu (pomimo, że w niektórych wypadkach pisarz zastosował zapis qv).
4. Zapis litery w – litera ta rzadko pojawia się w tekstach łacińskich, w odczycie zawsze zapisujemy ją jako w (również wtedy, kiedy pisarz użył jej błędnie).
5. Zapis zwielokrotnionej litery f na początku wyrazu – w odczycie należy zapisać tylko jedno f, np. ffrater – jako frater.

Dodatkowe zasady dla tekstów w języku polskim

1. Zapis litery Ÿ (y z kropkami) – należy ją zapisać jako y. Zwróć uwagę, że w tym wypadku zasada jest inna niż w odniesieniu do tak samo zapisanej litery, występującej w tekstach łacińskich!
2. Litery ze znakami diakrytycznymi – jeżeli w tekście występują litery ze znakami diakrytycznymi, typowe dla języka polskiego, utrzymujemy je w odczycie. Pamiętaj jednak o tym, że nie poprawiamy pisarza, który zapomniał ich użyć!

Dodatkowe zasady dla tekstów w języku niemieckim

1. Litery ze znakami diakrytycznymi – w odczycie znaki diakrytyczne należy pominąć, np. ü zapisujemy jako u. Pamiętaj, że odwrotnie należy postąpić w przypadku tekstów w języku polskim!
2. Zapis litery ß (scharfes S) – w odczycie oddajemy jako ss (podwójne s).